Author: Grimbert Rost van Tonningen
Hoe is het in Godsnaam mogelijk dat iemand in corporatistisch Nederland dertig bestuursfuncties heeft?', vroeg Rick van der Ploeg zich ruim een week geleden af. Deze vraag werd opnieuw opgeworpen toen Elco Brinkman, net afgetreden ABP bestuursvoorzitter, donderdag jl. kwam uitleggen dat zijn fonds circa 65 miljard Euro verloren had in vijf kwartalen. Eind 2007 had ABP nog 217 miljard Euro vermogen, dus is een verlies geleden van ruim 30%. De gepensioneerden krijgen vier jaar geen inflatiecorrectie en de premies voor de werkenden gaan tot woede van het kabinet omhoog. Plaats van handeling: Pauw&Wittemans TV show. Brinkman heeft overigens 'slechts' 25 bestuursfuncties.
Goede vraag, van die slimme oud-staatssecretaris en professor van der Ploeg zult u wellicht denken, maar sommigen zien dat anders. Het antwoord is overigens niet moeilijk te geven: het is inderdaad van de gekke, zoveel functies gebundeld in één persoon, maar het is in Den Haag helaas nog schering en inslag.
Dat was collega Myrthe Hilkens ook al opgevallen, naar aanleiding van het falen van Brinkman's toezicht bij woningcorporatie Philadelphia, temidden van een club van CDA coryfeeën, die in mum van tijd bijna 50 miljoen 'huurderspenningen' in rook lieten opgaan.
Voorzitter-toezichthouder zijn bij een grote organisatie als ABP, waar een enorm vermogen ligt opgeslagen, is geen volledige dagtaak, maar het zou niet veel mogen schelen. Een paar nevenfuncties erbij kan, maar zeker geen 24, en al helemaal geen situatie waarin de 'Bouw' Brinkman officieel drie dagen per week betaalt. Dit soort polder graaibanen-cultuur is bij beursfondsen in het bedrijfsleven sinds 2004 - dankzij de commissie Tabaksblat - eindelijk aan stringente beperkingen gebonden. Niemand mag bij concerns meer dan 5 of 6 toezichthoudenden functies vervullen, het zijn geen ere- maar 'echte' banen moeten we maar denken. Maar dat geldt nog steeds niet voor corporatistisch Den Haag
Wat is dat ook weer? In Wikipedia lezen we: 'Corporatisme is een politiek systeem waar wetgevende macht aan burgervergaderingen wordt toegekend die economische, industriële, agrarische en professionele groepen vertegenwoordigen. In het corporatisme hebben verscheidene onverkozen lichamen een beslissende rol in het besluitvormingsproces. Er worden in deze encyclopedie ook een aantal voorbeelden van corporatistische staten genoemd en dat maakt het nog wat duidelijker:
" Italië (1922-1945) - Benito Mussolini.
" Portugal (1933-1974) - dr. Antonio de Oliveiro Salazar.
" Brazilië (1937-1945) - dr. Getulio Vargas.
" Oostenrijk (1934-1938)- dr. Engelbert Dollfuss en Kurt von Schuschnigg.
" Argentinië (1946-1955)- Juan Perón
" Nederland, het aan het corporatisme ontleende Poldermodel.
" Ierland, waar men het "sociale partnerschap" (Social Partnership) kent.
Ons polderklimaat heeft inderdaad veel kenmerken die we verder vrijwel alleen bij fascistische regimes vinden. Dus in landen waar democratie - voor zover aanwezig - van bovenaf wordt geleid door niet in vrije verkiezingen gekozen instituties. Let wel, ik zeg niet dat ons Poldermodel fascistisch is want wij hebben een gekozen parlement, maar wel dat het de nodige overeenkomsten heeft met die politieke filosofie. Ter illustratie: recent zagen we dat onverkozen sociale partners eerder bij het formuleren van het crisispakket door het kabinet Balkenende IV werden betrokken dan de Tweede Kamer. Voldoende reden dus om erg op te passen als bestuurders in ons polder-bestuursmodel passie preken. Dat zou wel eens van een sluwe vos kunnen zijn.
Brinkmans toelichting bij Pauw&Witteman op zijn functioneren is wat dit betreft onthullend. Op de vraag of hij niet regelmatig onderdeel is van belangenverstrengeling, antwoordde hij: 'Toen ter sprake kwam dat het ABP meer in infrastructuur zou moeten gaan investeren, heb ik (als toplobbyist van de bouwsector/ red) niet meegedaan aan de discussie daarover'. Hij zag ook geen bezwaar in de combinatie van functies als voorzitter van Bouwend Nederland, vice voorzitter van VNONCW en lid van de SER. 'Dat is juist handig', zei hij, want door die combinatatie had hij immers direct toegang tot ministers en andere mensen 'die er overgaan'(..).Brinkman was in 2006 de lijstaanvoerder van Volkskrants top 200 'machtigsten' in Nederland, maar inmiddels heeft hij die positie moeten afstaan aan een andere raspolderaar Alexander Rinnooy Kan.
In het blad Binnenlands Bestuur , zien wij ook weer de namen van allerlei bekende Polderaars, die commissies leiden. Brinkman neemt ook daarin een prominente plaats in. Kort geleden nog om de problemen van de Pers te onderzoeken. De man heeft kennelijk overal verstand van, onder het motto 'ons kent ons', waarbij handjeklap tussen politieke belanghebbenden in achterkamertjes een reëel gevaar is. Brinkman acteert daarbij als een soort onderkoning.
Met spanning kan worden gewacht op het onderzoek van de nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer. Brinkman zou hebben gelobbyd om Edwin de Roy van Zuydewijn, ooit aangetrouwde neef van Koningin Beatrix, weg te krijgen bij Bouwfonds. Dat zeggen bronnen rond dat fonds en de advocaat van De Roy. Het gaat om mogelijk ongeoorloofde inmenging door de overheid in het privéleven van De Roy, vanaf het moment van zijn (inmiddels ontbonden) huwelijk met prinses Margarita. Volgens De Roy is hij jarenlang door het Koningshuis tegengewerkt, omdat hij in hun ogen niet deugde. Brinkman bevestigt dat hij contact heeft gehad met Brenninkmeijer. Hij zegt het onderzoek van de Ombudsman af te wachten, en wil niet ingaan op de vraag of hij een actieve rol heeft gespeeld bij de exit van De Roy. ( De Volkskrant). Mocht ook maar iets van de beschuldiging aan Brinkmans adres waar zijn dan is zijn carrière gebroken (van andere betrokkenen overigens ook)
Maar ook zonder het onderzoek van de ombudsman is het wel duidelijk dat Brinkman een cultuur vertegenwoordigd waar we zo snel mogelijk van af moeten. Mannen zoals hij zijn, met hun niet door kiezers gelegimiteerde belangenverstrengeling, funest voor zowel een levendige democratie als voor goed toezicht.
Cv en functies Elco Brinkman ( bron de Volkskrant):
Oud-CDA-politicus en multibestuurder. In 2006 nummer 1 van de Volkskrant Top 200 van Invloedrijkste Nederlanders. Sinds 1995 voorzitter van Bouwend Nederland (voorheen Algemeen Verbond Bouwbedrijf AVBB), in welke functie hij dit jaar vanwege de kredietcrisis openlijk opriep tot overheidssteun zodat de bouwers aan het werk konden blijven. Naast vele bijbanen dit jaar ook nog lid van de taskforce (her)ontwikkeling bedrijventerrreinen en bemiddelaar in de Optas-affaire, een conflict over de pensioengelden van havenwerkers. Sinds dit jaar ook voorzitter van de raad van toezicht van Staatsbosbeheer. Zoon van antirevolutionaire burgemeester van Hardinxveld-Giessendam in de Alblasserwaard. Studeerde politicologie en Nederlands publiekrecht aan de Vrije Universiteit. Maakte daarna een ambtelijke carrière, tot aan de positie van directeur-generaal Binnenlands Bestuur. Was van 1982 tot 1989 bezuinigend minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur in de eerste twee kabinetten-Lubbers. Kwam onder meer met nieuwe Mediawet en muntte de CDA-term 'zorgzame samenleving'. Werd in 1989 CDA-fractievoorzitter in de Tweede Kamer, en kritisch volger van het kabinet Lubbers-Kok. Beoogd opvolger van Lubbers in 1993-94, maar lijsttrekkerschap werd een drama. Lubbers distantieerde zich van zijn kroonprins en het CDA boekte een verkiezingsnederlaag van twintig zetels. Verliet kort daarop de politiek.
Werd voorzitter van het aannemersverbond AVBB. Hield zich tijdens bouwfraudeaffaire lang op de vlakte. Huidige nevenfuncties: voorzitter van het pensioenfonds ABP, het Nederlandse Rode Kruis, de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak en de Koninklijke Bibliotheek. Vicevoorzitter van het dagelijks bestuur van VNO-NCW. Daarnaast lid van de SER, het bestuur van de Pieterskerk in Leiden en de raad van toezicht van Staatsbosbeheer. Commissariaten onder meer bij Movares, Philip Morris Holland en Dupont Nederland. President-commissaris bij de Zuidas-onderneming en - sinds kort - de Rabo Vastgoedgroep, het voormalige Rabo Bouwfonds. Ook bestuurder van de Vereniging Rembrandt. Met onder andere Hans Wiegel en Pieter van Vollenhoven in de stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie. Ziet zich als brugwachter tussen publiek en privaat, zei hij in de Volkskrant naar aanleiding van zijn nummer een-positie in 2006. 'Het is een ingewikkeld spel: een beetje publiek, een beetje privaat, een beetje Brussel, een beetje Den Haag. Ik loods organisaties en bedrijven door de brij van competenties en lobby voor hun belangen.' Zei toen ook geen zin meer te hebben in de politiek. 'Moet ik weer aan de Kamer uitleggen waarom die mus van het dak is gevallen in Leeuwarden.'
Gerelateerde berichten:
1. Satrapen of Haagse uitbuiters
2. VS, VK en Nederland op zwartelijst van G20
3. De onvolkomen democratie van Nederland
4. Trekken 'Dolende Dertigers' Nederland uit recessie?
5. De Staat en huisbankier RBS