In Nederland heet de baas meestal gewoon Piet en als je iets van hem wil, loop je gewoon even zijn kantoor binnen. Hoe hiërarchisch zijn bazen in het buitenland?

Aflevering: de Arabische wereld.
Het doet denken aan een stoelendans: het overleg in het kantoor van de baas van de Arabische werkvloer. En degene die aan het einde ervan op de stoel is beland naast die van de baas, heeft "gewonnen". Hij, want in de Arabische patriarchale gaat het meestal om een "hij ", staat van alle aanwezigen in de kamer het hoogst in de pikorde van het bedrijf. Op de baas na natuurlijk. Het gaat als volgt. Je hebt een formulier dat je door de baas wilt laten ondertekenen. De baas heet al-mudir in het Arabisch, dat is afgeleid van het werkwoord adâra. Dat betekend laten draaien, en dat wordt door de meeste Arabische bazen letterlijk genomen. Al-mudir ondertekend alle formulieren, hij heeft in alles het laatste woord, hij neemt alle beslissingen. Daar is hij tenslotte de baas voor. Hij en alleen hij. Het is dan ook altijd druk in het kantoor van al-mudir en alle ondergeschikten moeten wachten op hun beurt. Elke "nieuwkomer 'die de ruimte binnen stapt, wordt op zijn status beoordeeld. Als "hij " belangrijker" is dan degene die al zitten, krijgt hij de beste stoel aangeboden. Komt er na hem nog een "waardiger" persoon binnen, dan moet iedereen weer een plekje opschuiven. De mudir loopt af en toe zijn kantoor uit, om al dan niet na onbepaalde tijd weer achter zijn bureau te gaan zitten en verder te gaan met het overleg. Niemand die hier over klaagt of zegt dat hij haast heeft. De baas zijn wil is wet. Status, prestige en rang zijn zeer belangrijk in de Arabische wereld, de culturen in het Midden-Oosten zijn bijzonder hiërarchisch. Iedereen kent zijn plaats en die staat niet ter discussie.Net als de Arabische maatschappij is het gemiddelde Arabische bedrijf centralistisch georganiseerd. Personeel in de Arabische wereld is weinig assertief en heeft een louter uitvoerende taak. Als je meerdere koffie met je wil drinken, doe je dat, al heb je net 3 kopjes achter die kiezen en sta je stijf van de cafeïne. Als de baas een besluit neemt waarmee je het niet eens bent, houd je je mond. Waardige aanspreektitels. Het tonen van respect is een must en gaat op vele manieren. De Arabische taal speelt daarin een grote rol. Spreek je bij het koffiezet apparaat met een collega, dan doe je dat in plaatselijk dialect. Tijdens een gesprek met je meerde gebruik je liever een wat formeler taal. Wie het Hoog-Arabisch beheerst, het Arabisch van de Koran, dwingt respect af. Formaliteiten zijn belangrijk. Veel Arabieren willen met de juiste aanspreekvorm worden benaderd, waardige aanspreektitels getuigen van respect. Mensen noemen elkaar wel bij de voornaam, maar zetten er " Doctor", "Mister" of "Sjeik" voor. Of "hajj 'als iemand de pelgrimstocht naar Mekka heeft gemaakt. Onomfloerst kritiek leveren is not done, evenmin als zeggen dat je iemand niet kunt helpen. "Mohammed je moet voor mij twintig nieuwe computers regelen, gaat dat lukken?" Het enige goede antwoord dat Mohammed op zo'n vraag kan geven is: Inshallah, als God het wil. Botweg "nee "zeggen ook al weet hij dat de opdracht kansloos is? Mohammed kijkt wel uit. Dat zou de relatie met zijn baas voorgoed verpesten. Het is nog niet duidelijk welk effect de Arabische Lente heeft gehad op de hiërarchie van de werkvloer. Van Marokko tot Egypte en Bahrein; de volkeren in vrijwel alle tweeëntwintig Arabische staten zijn de afgelopen paar jaar in minder of meerdere mate in opstand gekomen tegen hun heersers. Maar durven werknemers nu ook hun werkgevers te bekritiseren en eisen ze meer inspraak? Wordt het binnen bedrijven ook "normaler" als ondergeschikten hun hoofd boven het maaiveld uitsteken? Wordt de Arabische bedrijfscultuur meer egalitair? In het Egypte van na Mubarak steken overal bedrijfjes de kop op van jonge Egyptische ondernemers. Het zijn goed opgeleide jongeren die dikwijls ervaringen hebben opgedaan in het buitenland en bekend zijn met westerse omgangsvormen. Ze eisen een rol op in hun maatschappij en willen verantwoordelijkheid dragen. Maar vraag de gemiddelde Egyptenaar naar het Arabische werkethos en je krijgt nog altijd deze mop te horen: "Wallahi, bij God, als iemand het probleem kan oplossen, laat-ie dat dan doen. Maar als het hem niet lukt, mijn beste, moet-ie niet bij mij komen, laat een ander het maar doen."

Wel doen:
Leer enkele Arabische woorden uit je hoofd, dit breekt het ijs direct. Arabieren zijn bijzonder trost op hun taal.

Als je in een taxi zit en je steekt een sigaret op- dat is daar heel gewoon-biedt je de chauffeur en mede reizigers er ook één aan. De klok heeft in de Arabische wereld een ander ritme.

Houd er bij het plannen van je agenda rekening mee dat afspraken later beginnen dan gepland en dat ze uitlopen.

Vertrekken als je gastheer/gastvrouw je na het eten een kopje koffie aanbiedt; het is dan na dat bakkie tijd om te gaan.

Absoluut niet doen.

Niet knijpen als je iemand de hand schudt, dat is onbeleefd. Arabieren geven in onze ogen hele slappe handjes.

Je duim opsteken. Arabieren die westerse gebaren kennen, weten dat je het goed bedoelt, maar anderen denken dat je hen het teken van de duivel geeft.

Koffie afslaan als je ergens binnenkomt. Je beledigt je gastheer/gastvrouw en gastvrijheid is zeer belangrijk in de Arabische cultuur. Na twee kopjes kun je beleefd weigeren.

Vraag als man nooit hoe het met andermans vrouw gaat. Dat wordt als onzedelijk beschouwd. Je zou interesse in haar kunnen hebben.
Bron: Weekblad Intermediair

januari 2013