drs. L.W. Verhoef
registeraccountant
Kersengaard 13
3962 JR Wijk bij Duurstede
Wijk bij Duurstede, 3 mei 2012
De gemeenteraad van
gemeente Den Haag
Postbus 12600
2500 DJ Den Haag
Betreft: Jaarrekening 2011 van gemeente Den Haag
Geachte Raad,
Voor u als gemeenteraad is de jaarrekening van uw gemeente een belangrijk document: hiermee legt het college van
burgemeester en wethouders rekening en verantwoording aan u af over het gevoerde (financiële) beheer en verder is de
jaarrekening voor u een belangrijk toetsingsmiddel voor de betrouwbaarheid van de begrotingen. Op basis van deze
jaarrekeningen en begrotingen beslist u over de hoogte van de gemeentelijke belastingen en over het wel of niet doorgaan
van belangrijke activiteiten. Ook voor de (geïnteresseerde) burgers is de jaarrekening een belangrijk document: d.m.v. de
jaarrekening legt het gemeentebestuur al dan niet met uw instemming aan de burgers rekening en verantwoording af over
de besteding van de belastinggelden en het gevoerde (financiële) beheer. Het is dus erg belangrijk dat de jaarrekening en
de begroting betrouwbaar zijn.
Ik doe al enige jaren onderzoek naar jaarrekeningen van gemeenten en provincies. Mijn conclusie is dat de jaarrekeningen
van veel gemeenten en provincies onbetrouwbaar en dus misleidend zijn. Ondanks de goedkeurende
accountantsverklaringen daarbij die het tegendeel beweren.
Veelal geldt dat voor de presentatie van de baten en de lasten en het saldo daarvan. Het geldt veelal ook voor de presentatie
van de financiële positie.
Het geldt ook voor de jaarrekening 2011 van gemeente Den Haag.
De rekening van baten en lasten over 2011 sluit met een nadelig saldo van opbrengsten en kosten van € 4,4 miljoen. In
werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 22,2 miljoen (info). Er wordt dus € 17,8 miljoen verzwegen.
En al eerder:
De rekening van baten en lasten over 1997 sloot met een saldo van € 449 miljoen. Het werkelijke saldo was € 658 miljoen.
Er werd dus € 209 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 1998 sloot met een saldo van € 29 miljoen. Het werkelijke saldo was € 121 miljoen. Er
werd dus € 92 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 1999 sloot met een saldo van € 91 miljoen. Het werkelijke saldo was € 60 miljoen. Er
werd dus € 31 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2000 sloot met een saldo van € 42 miljoen. Het werkelijke saldo was € 136 miljoen. Er
werd dus € 94 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2001 sloot met een saldo van € 89 miljoen. Het werkelijke saldo was € 137 miljoen. Er
werd dus € 48 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2002 sloot met een saldo van € 66 miljoen. Het werkelijke saldo was € 85 miljoen. Er
werd dus € 19 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2003 sloot met een saldo van € 92 miljoen. Het werkelijke saldo was € 57 miljoen. Er
werd dus € 35 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2004 sloot met een saldo van € 108 miljoen. Het werkelijke saldo was € 147 miljoen.
Er werd dus € 39 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2005 sloot met een saldo van € 84 miljoen. Het werkelijke saldo was € 69 miljoen. Er
werd dus € 15 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2006 sloot met een saldo van € 94 miljoen. Het werkelijke saldo was € 134 miljoen. Er
werd dus € 40 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2007 sloot met een saldo van € 76 miljoen. In werkelijkheid hield de gemeente € 246
miljoen over. Er werd dus € 170 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2008 sloot met een voordelig saldo van € 59 miljoen. In werkelijkheid hield de
gemeente "slechts" € 52 miljoen over. Er werd dus € 7 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2009 sloot met een voordelig saldo van € 0 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente
een verlies van € 37 miljoen. Er werd dus € 37 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2010 sloot met een nadelig saldo van € 9 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente
een verlies van € 158 miljoen. Er werd dus € 149 miljoen verzwegen.
Samenvattend:
Over de periode 1997-2011 werd een voordelig saldo van opbrengsten en kosten gepresenteerd van € 1.266 miljoen. (Raar,
waarom moet een gemeente zoveel overhouden?) In werkelijkheid was er een voordelig saldo van € 1.685 miljoen (€ 1,7
miljard!). Een verschil derhalve van € 419 miljoen.
Opvallend:
In de jaarrekeningen van de afgelopen vier jaar (2008-2011) werd telkens een hoger saldo van opbrengsten en kosten
gepresenteerd dan het werkelijke saldo. Er werd over deze jaren een voordelig saldo van opbrengsten en kosten
gepresenteerd van € 46 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente in deze periode een verlies van € 165 miljoen. Een
verschil van € 211 miljoen.
Bovenstaande cijfers krijgen reliëf als men bedenkt dat de opbrengst van de Onroerendezaakbelasting in 2011 een bedrag
was van € 82 miljoen.
Ook de weergave van de financiële positie is verre van juist. In de balans bijvoorbeeld zijn de vaste activa te laag
weergegeven, onder de verplichtingen komen bedragen voor die in het geheel geen verplichtingen zijn, en anderzijds
ontbreken wèl bestaande verplichtingen. Het betekent ook dat de hiermee samenhangende kosten (zoals afschrijvingskosten,
personeelskosten, verschillende onderhoudskosten) verkeerd in de rekening zijn opgenomen. Aan de jaarrekening zelf is dus
wèl te ontlenen dat het saldo van de baten en de lasten niet het gesuggereerde bedrag van € 4,4 miljoen is, maar stelt niet in
staat te zien wat dan het saldo van de baten en de lasten wèl is.
Wat als saldo van baten en lasten wordt gepresenteerd, is niet het werkelijke saldo, verschillende baten en lasten worden
verkeerd gepresenteerd, en wat als financiële positie wordt gepresenteerd, is niet de werkelijke financiële positie. Dat
betekent dat de jaarrekening totaal onbruikbaar is als verantwoordings- en sturingsinstrument en dus alleen maar
bruikbaar is in de openhaard.
In de jaarrekening en het jaarverslag 2011 komt ook heel veel onzin voor, bijvoorbeeld waar het gaat over reserves, over
voorzieningen, over een "resultaat" dat het resultaat niet is, en een "resultaat voor bestemming" (er is maar één resultaat en
dat is het resultaat, i.c. het saldo van de baten en de lasten), over paragrafen die geen paragrafen zijn, over zoiets als
"weerstandsvermogen" en "weerstandscapaciteit" met zelfs een berekening van de nonsens, over treasury, over een of ander
niet relevant "EMU-saldo", over zoiets als "investeringen met een economisch nut" en "investeringen met een
maatschappelijk nut", en een onzinnige bijlage over zoiets als "SISA". Dit soort onzin zet alleen maar de lezer op het
verkeerde been en leidt af van waar het werkelijk over zou moeten gaan.
Overigens adviseer ik u sterk tot het opheffen van alle reserves, deze samen te voegen tot één Algemene reserve, en alle baten
en alle lasten op te nemen in waar ze thuishoren, namelijk in de begroting respectievelijk in de rekening van baten en lasten.
Dat zal het inzicht in waar het echt over moet gaan, aanmerkelijk verbeteren.
U leest er heel veel meer over op de website www.leoverhoef.nl, te beginnen met: "Boekhoudfraude bij gemeenten en
provincies schering en inslag". Op de website treft u mijn bevindingen over de jaarrekeningen van Den Haag aan in de lijst
"Uw gemeente en provincie". Deze brief en mijn eerdere correspondentie met u als gemeenteraad over de misleidende
jaarrekeningen treft u aan in "Dossier: Den Haag".
Volgens BBV artikel 3 moeten de jaarstukken met name voor gemeenteraadsleden goed te begrijpen zijn. U kunt het beste
zelf beoordelen of aan deze eis is voldaan. Volgens uw accountant heeft u hem gezegd dat u het allemaal prima begrijpt.
Hoe kan hij anders beweren dat u de jaarrekening goed begrijpt?
Graag was ik u van dienst.
Met vriendelijke groet en hoogachting,
L.W. Verhoef
juni2013