Oom agent surft volautomatisch met u mee!!
Door Folkert Jensma. Jensma is juridisch redacteur en schrijft in NRC over de rechtstaat.@folkertjensma.
Hoe surveilleert de politie op internet? Bestaat er al een politiezoekmachine, een digitale recherche? En wie let daar dan op? Corien Prins, hoogleraar recht en technologie in Tilburg, stelde deze vraag in het Nederlands Juristenblad. Gisteren kwam het rapport over de Facebook rellen in Haren uit. Het openbaar bestuur was niet alleen onvoorbereid op internetdynamiek, maar leek zelfs hulpeloos. Prins veronderstelt dat de komende weken dus wel gepleit zal worden voor scherper toezicht op internet.
Want zo werkt dat in de mediacratie. Een misstand zorgt voor publiek ophef. Daarna komen de pleidooien voor de 'harde aanpak', waarop de politiek extra bevoegdheden vraagt en die meestal ook krijgt.
Maar de overheid is met politietoezicht op internet al vrij ver, het Harendebacle ten spijt. Er bestaat een Landelijk Internet Recherche Netwerk( IRN), dat 4.500 ambtenaren vanaf 700 werkplekken in heel Nederland in staat stelt om anoniem, met afgeschermd IP adres, op internet te speuren. De politie surveilleert ook in burger, nietwaar? Maar rondom IRN is een heel arsenaal aan internet zoektechnieken in ontwikkeling die ik niet kende. Die richten zich allemaal op de grote hoeveelheden gegevens die burgers op het internet per ongeluk achterlaten of met hun volle verstand vrijgeven.
Meestal zonder zich rekenschap te geven van observerende digitale rechercheurs.
Corien Prins schreef over het 'vernetwerken' van de overheid eerder een WRR studie onder de titel iOverheid. Daarin al beschreven hoe rechercheurs anoniem 'meesurfen' met de burgers, sociale mediasites 'oogsten' op interessante profielen en netwerken, en die combineren. Techno-speuren heeft politiek de wind mee. Voor het grote goed van veiligheid wordt nieuwe, hippe technologie graag ingezet. Deze week stond in de krant dat er regelmatig drones ( onbemande robotvliegtuigjes) hoog boven Nederland met camera's observeren. Hoog en dus stil: heimelijk, stelselmatig en langdurig. Wat wordt daar gezien, bewaard, opgeslagen en wie mag er dan bij? Dit is een cliché, maar nieuwe techniek is gevoelig voor 'spil over' en 'function creep'. Het zijn vaak oplossingen op zoek naar een probleem. Burgemeester Jorritsma verklaarde de militaire drones boven Almere bijvoorbeeld uit de behoefte om de 'heterdaadkracht' van de politie te vergroten. Prachtige term, die meteen duidelijk maakt wat de WRR bedoelt als het veiligheid een 'stuwend beginsel' noemt in het overheidshandelen. 'Heterdaadkracht- daar kan niemand tegen zijn.
Juridisch is er inmiddels een discussie op gang wanneer politiesurveillance op internet onder de beperking van stelselmatige observatie moet vallen. De experts verschillen nog van mening over de vraag of een site waarvoor een registratieplicht geldt juridisch even openbaar is als sites waar dat niet voor geldt. En of je dus als burger bedacht moet zijn op gebruik door de politie van informatie die je op een besloten forum zet.
De wetgever dacht bij internetsurveillance nog aan de rechercheur die met Google aan het doe-het-zelven is. Wettelijk mag hij op internet net zo rondkijken als in een woonwijk of een telefoonboek. Maar technisch zijn we dat stadium al lang voorbij. Op het Internet Recherche Netwerk ontwikkelen zich allerlei nieuwe programma's, waarmee teksten, foto's, netwerken en gedragspatronen automatisch worden geanalyseerd. Dat gebeurt onder de projectnaam iColombo, vernoemd naar de slimme Amerikaanse tv-detective uit de vorige eeuw, die altijd nog één extra vraagje wilde stellen ( "Just one more thing").
Op internet neemt iColombo het zoeken van de eenzame rechercheur over. Die geeft zoektermen op, waarna automatische 'webcrawlers, scrapers en webstreams 'aan de slag gaan. Websites worden afgetast met een 'virtuele muis' die alle menu's hyperlinks aanklikt.
Internetuitingen gaan door de 'automatische sentimentanalyse '. Online vond ik daarvan een vroeg voorbeeld: een onderzoek naar dreigtweets, met 'dreigfilters'en 'dreigingssorteerders.'
Het resultaat is een intelligent web observatie framework. In de projectbeschrijving van iColombo staat dat internet rechercheren anders niet meer te doen is. Wat nodig is, zijn "intelligente, met het internet meegroeiende en zichzelf constant ontwikkelende, intelligente monitor -en observatietoepassingen". Er wordt ook gepuzzeld op toegang voor de politie met intelligente zoekmachines tot de miljoenen beelden die op internet staan.
De kernvraag voor de burger is natuurlijk wanneer zijn privacy hier in het geding komt. Het is voor een rechercheur mogelijk om met een paar muisklikken en zoektermen via IRN een complete, gesorteerde en gewogen uitdraai van een individu op het scherm te krijgen: al diens relaties, zijn hele netwerk, zijn surfgedrag, al zijn bekende foto's, zijn reisgedrag. Dat zoiets in het kader van gerechtelijk vooronderzoek kan, onder toezicht van de rechter-commissaris, dat begrijpt iedereen. Maar zomaar, van een willekeurig burger? En er is nu maar weinig dat de gewone internetsurveillant daarvan kan afhouden.
Bron: NRC 10-03-2013

Redactie:
Dat het Openbaar Ministerie deze macht misbruikt is duidelijk. Sommige gewone burgers krijgen al een antwoord op een e-mail of brief, voor dat hun brief of e-mail op de plaats van bestemming is aangekomen. Het Openbaar Ministerie zal echter- met uitzondering van de gewone misdadigers- de wittenboorden misdadigers niet aanpakken. Pseudo elite bijten elkaar niet, en de politie gaat slaafs achter deze maatstaf aan. Indien een internet surveillant zou weigeren om een 'gewone burger' binnenste buiten te keren om maar iets te vinden wat er niet is, kan hij zijn ontslag verwachten. Ook in deze zijn de regels van Brussel duidelijk: EU-critici moeten worden beschuldigd van…. noemt u maar iets: kinderporno, landverraad seksuele intimidatie, als het maar iets is om die gewone burger, die hij/zij echt is, uit te schakelen.
Dag.

maart 2013